۲۴۰۰ – بررسی اجمالی صورتهای مالی
بررسی اجمالی صورتهای مالی
کلیات
۱ . هدف این استاندارد، ارائه استانداردها و راهنماییهای لازم درباره مسئولیتهای حرفه‌ای حسابرس در مواردی است که حسابرسی غیراز حسابرس واحد تجاری بررسی اجمالی صورتهای مالی را انجام می‌دهد. در این استاندارد همچنین درباره شکل و محتوای گزارشی که حسابرس در این گونه موارد صادر می‌کند، استانداردها و راهنماییهای لازم ارائه شده است. بررسی اجمالی اطلاعات مالی میان دوره‌ای توسط حسابرس واحد تجاری باید طبق استاندارد ۲۴۱۰ انجام شود.
۲ . موضوع این استاندارد، اساساً بررسی اجمالی صورتهای مالی است، اما می‌تواند با انجام تعدیلات لازم با توجه به شرایط مربوط، برای بررسی اجمالی سایر اطلاعات مالی تاریخی نیز بکار گرفته شود. ضوابط ارائه شده در سایر استانداردهای حسابرسی نیز می‌تواند حسابرس را در بکارگیری این استاندارد یاری رساند.
هدف از بررسی اجمالی صورتهای مالی
۳ . هدف از بررسی اجمالی صورتهای مالی این است که حسابرس بتواند براساس رسیدگیهایی که بمراتب محدودتر از حسابرسی است و تمام شواهد لازم و کافی را برای حسابرسی صورتهای مالی تامین نمی‌کند، چنین نظر دهد که به مورد یا موارد با اهمیتی که حاکی از انحراف از استانداردهای حسابداری باشد، برخورد نکرده است (اطمینان محدود).
اصول کلی حاکم بر بررسی اجمالی صورتهای مالی
۴ . حسابرس در بررسی اجمالی صورتهای مالی باید “آیین رفتار حرفه‌ای” را رعایت کند. اصول آیین رفتار حرفه‌ای حاکم بر مسئولیتهای حرفه‌ای حسابرس به شرح زیر است:
الف ـ استقلال
ب ـ درستکاری
پ ـ بیطرفی
ت ـ صلاحیت و مراقبت حرفه‌ای
ث ـ رازداری
ج ـ رفتار حرفه‌ای
چ ـ اصول و ضوابط حرفه‌ای مربوط
۵ . حسابرس باید بررسی اجمالی صورتهای مالی را براساس این استاندارد اجرا کند.
۶ . حسابرس باید بررسی اجمالی صورتهای مالی را با تردید حرفه‌ای برنامه‌ریزی و اجرا کند و بداند که ممکن است شرایطی وجود داشته که موجب اشتباه یا تحریف با اهمیت در صورتهای مالی شده باشد.
۷ . حسابرس به منظور بیان اطمینان محدود در گزارش بررسی اجمالی باید شواهد کافی و قابل قبولی را عمدتا از طریق پرس‌وجو و روشهای تحلیلی به گونه‌ای گردآوری کند که بتواند به نتیجه‌ای معقول دست یابد.
دامنه بررسی اجمالی صورتهای مالی
۸ . دامنه بررسی اجمالی صورتهای مالی شامل مجموعه روشهایی است که اجرای آنها در شرایط موجود، برای دستیابی به هدف بررسی اجمالی صورتهای مالی، ضروری به نظر می‌رسد. حسابرس باید روشهای لازم برای بررسی اجمالی، منطبق با استانداردهای حسابرسی را با توجه به الزامات مقرر در این استاندارد، قوانین و مقررات و در موارد مقتضی، شرایط قرارداد و الزامات خاص گزارشگری، تعیین کند.
اطمینان محدود (سلبی)
۹ . حسابرس با بررسی اجمالی، در سطحی محدود اطمینان می‌دهد که صورتهای مالی مورد بررسی وی عاری از تحریف بااهمیت است. اما، این اطمینان به شکل منفی (سلبی) اظهار می‌شود.
نکات اساسی قرارداد
۱۰ . حسابرس و صاحبکار باید درباره شرایط قرارداد با یکدیگر توافق کنند. شرایط توافق شده باید به صورت قرارداد، مستند شود.
۱۱ . تنظیم قرارداد بررسی اجمالی، به برنامه‌ریزی کار کمک می‌کند و چنانچه در آن، شرایط اصلی کار مستند شود، هم به نفع صاحبکار خواهد بود و هم به نفع حسابرس. چنین قراردادی، پذیرش کار را توسط حسابرس مشخص و از هرگونه برداشت نادرست درباره مواردی چون هدف و دامنه کار، میزان مسئولیتهای حسابرس و شکل گزارشی که ارائه خواهد کرد، جلوگیری می‌کند.
۱۲ . نکاتی که باید در قرارداد پیش‌بینی شود، شامل موارد زیر است:
- هدف از بررسی اجمالی صورتهای مالی.
- مسئولیت مدیریت درباره صورتهای مالی.
- دامنه کار بررسی اجمالی، شامل اشاره به این استاندارد.
- امکان دسترسی حسابرس به هرگونه اسناد، مدارک و سایر اطلاعات لازم برای بررسی اجمالی صورتهای مالی.
- شکل گزارشی که در نظر است صادر شود.
- تصریح این که بررسی اجمالی صورتهای مالی از لحاظ کشف و افشای اشتباهات و اعمال غیرقانونی یا سایر تخلفات، مانند تقلب یا اختلاس، نمی‌تواند قابل اتکا باشد.
- تصریح این که بررسی اجمالی صورتهای مالی، به منزله حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی نیست و بنابراین، اظهارنظر حسابرسی نیز ارائه نخواهد شد. حسابرس به منظور تاکید بر این نکته و جلوگیری از هر گونه برداشت نادرست می‌تواند به این موضوع نیز اشاره کند که بررسی اجمالی، الزامات قانونی و نیازهای اشخاص ثالث به حسابرسی را، براورده نمی‌کند.
نمونه‌ای از قرارداد بررسی اجمالی صورتهای مالی در پیوست ۱ ارائه شده است.
برنامه‌ریزی
۱۳ . حسابرس باید کار بررسی اجمالی را چنان برنامه‌ریزی کند که از اجرای موثر آن اطمینان یابد.
۱۴ . حسابرس برای بررسی اجمالی صورتهای مالی باید از نوع فعالیت واحد اقتصادی، شامل توجه به ساختار سازمانی واحد اقتصادی، سیستمهای حسابداری، ویژگیهای عملیاتی و نوع و ماهیت داراییها، بدهیها، درآمدها و هزینه‌های آن شناخت کافی به دست آورد یا شناخت خود را بهنگام کند.
۱۵ . حسابرس باید از موارد یاد شده در بالا و سایر موضوعات مربوط به صورتهای مالی شناخت داشته باشد؛ مانند، شناخت از محصولات و روشهای توزیع آنها، خطوط تولید، محل کارگاههای تولید و اشخاص وابسته. حسابرس برای انجام پرس‌وجوهای منطقی و مربوط، طراحی روشهای مناسب و نیز ارزیابی پاسخها و اطلاعات دریافتی، به این شناخت نیاز دارد.
خدمات انجام شده توسط دیگران
۱۶ . حسابرس هنگام استفاده از نتایج کار حسابرسان دیگر یا کارشناسان باید اطمینان یابد که نتایج مزبور برای هدف بررسی اجمالی صورتهای مالی، مناسب است.
مستندسازی
۱۷. حسابرس باید موضوعاتی را که در فراهم کردن شواهد لازم برای پشتیبانی از گزارش بررسی اجمالی و شواهد مربوط به انجام کار طبق این استاندارد اهمیت دارد، مستند کند.
روشها و شواهد
۱۸ . حسابرس باید در تعیین نوع و ماهیت، زمانبندی اجرا و حدود روشهای بررسی اجمالی، قضاوت حرفه‌ای خود را بکار گیرد. موارد زیر می‌تواند حسابرس را در این باره یاری رساند:
- هرگونه شناخت حاصل‌از حسابرسی یا بررسی اجمالی صورتهای مالی در دوره‌های گذشته.
- شناخت حسابرس از نوع فعالیت تجاری واحد مورد بررسی، شامل اصول و رویه‌های حسابداری مورد عمل در صنعتی که واحد مورد بررسی در آن فعالیت می‌کند.
- سیستمهای حسابداری واحد مورد بررسی.
- میزانی که هر یک از اقلام مورد بررسی، تحت تاثیر قضاوت و براوردهای مدیریت قرار می‌گیرد.
- اهمیت معاملات و مانده حسابها.
۱۹ . حسابرس در بررسی اجمالی صورتهای مالی باید موضوع اهمیت را همان گونه مورد توجه قرار دهد که در حسابرسی صورتهای مالی به آن می‌پردازد. با وجودی که احتمال کشف نشدن تحریفها در بررسی اجمالی بیش از حسابرسی است، قضاوت درباره اهمیت به سطح اطمینان فراهم‌شده (از طریق بررسی اجمالی یا حسابرسی) مربوط نیست، بلکه به اطلاعاتی که حسابرس نسبت به آن گزارش می‌دهد و نیازهای اتکاکنندگان به آن اطلاعات، بستگی دارد.
۲۰ . روشهای مورد استفاده در بررسی اجمالی صورتهای مالی معمولا شامل موارد زیر است:
- کسب شناخت از عملیات تجاری واحد اقتصادی و صنعتی که در آن فعالیت می‌کند.
- پرس‌وجو درباره اصول و رویه‌های حسابداری واحد مورد رسیدگی.
- پرس‌وجو درباره روشهای ثبت، طبقه‌بندی و تلخیص معاملات، گردآوری اطلاعات برای افشا در صورتهای مالی و تهیه صورتهای مزبور.
- پرس‌وجو درباره کلیه مندرجات با اهمیت صورتهای مالی.
- روشهای تحلیلی طراحی شده برای شناسایی روابط و اقلامی که غیرعادی به نظر می‌رسد. این گونه روشها شامل موارد زیر است:
- مقایسه صورتهای مالی با صورتهای مالی دوره‌های گذشته.
- مقایسه صورتهای مالی با نتایج عملیات و وضعیت مالی پیش‌بینی شده.
- بررسی روابط بین عناصر صورتهای مالی که انتظار می‌رود از الگویی مبتنی بر تجارب واحد مورد رسیدگی یا معیارهای صنعت پیروی کند.
حسابرس در بکارگیری این روشها، موضوعاتی را که در سال گذشته به تعدیل حسابداری نیاز داشته است بیشتر مورد بررسی قرار می‌دهد.
- پرس‌وجو درباره مصوبات مجامع عمومی سهامداران، هیات مدیره، کمیته‌های هیات مدیره و سایر جلساتی که می‌تواند بر صورتهای مالی اثر داشته باشد.
- مطالعه صورتهای مالی با توجه به اطلاعاتی که حسابرس به دست آورده است، به منظور تشخیص انطباق صورتهای مالی با مبنای حسابداری مربوط.
- دریافت گزارش سایر حسابرسان (در صورت نیاز) که حسابرسی یا بررسی اجمالی صورتهای مالی اجزای واحد مورد رسیدگی را به عهده داشته‌اند.
- پرس‌وجو از مسئولین امور مالی واحد مورد رسیدگی درباره مواردی چون:
- ثبت کلیه معاملات و عملیات و سایر رویدادهای مالی در دفاتر.
- تهیه صورتهای مالی بر اساس مبنای حسابداری مربوط.
- تغییرات به وجود آمده در فعالیتهای تجاری واحد مورد رسیدگی و اصول و رویه‌های حسابداری آن.
- پرسشهایی که در نتیجه اجرای روشهای بالا پدید آمده است.
- دریافت تاییدیه مدیران.
نمونه روشهای متداول در بررسی اجمالی صورتهای مالی در پیوست ۲ ارائه شده است. فهرست مزبور جامع و کامل نیست و با این قصد هم ارائه نمی‌شود که کلیه روشهای آن باید لزوما در هر بررسی اجمالی، بکار رود.
۲۱ . حسابرس باید درباره آن گروه از رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه که ممکن است موجب تعدیل صورتهای مالی یا افشا در آن شود نیز پرس‌وجو کند. حسابرس در مورد شناسایی رویدادهای پس از تاریخ گزارش بررسی اجمالی، هیچ مسئولیتی ندارد.
۲۲ . چنانچه حسابرس بر این باور باشد که اطلاعات مورد بررسی اجمالی وی احتمالا دارای تحریف با اهمیت است باید روشهای اضافی را اجرا کند یا روشهای بررسی را گسترش دهد تا بتواند تردید خود را برطرف و اطمینان محدودی فراهم نماید یا ضرورت تعدیل گزارش را برای خود مشخص کند.
نتیجه‌گیری و گزارشگری
۲۳ . در گزارش بررسی اجمالی اطمینان محدود باید به صراحت اظهار شود. حسابرس باید نتایج حاصل از شواهد گردآوری شده را به عنوان مبنای اظهار اطمینان محدود، مرور و ارزیابی کند.
۲۴ .حسابرس باید اطلاعات به دست آمده در جریان بررسی اجمالی را به منظور یافتن نشانه یا نشانه‌هایی از موارد عدم ارائه مطلوب صورتهای مالی از تمام جنبه‌های بااهمیت، طبق استانداردهای حسابداری، ارزیابی کند.
۲۵ . در گزارش بررسی اجمالی صورتهای مالی، دامنه کار توصیف می‌شود تا استفاده‌کننده بتواند از نوع و ماهیت کار انجام شده، شناخت کافی به دست آورد. علاوه براین، در گزارش تصریح می‌شود که بررسی اجمالی انجام‌شده، حسابرسی نیست و بنابراین، نظر حرفه‌ای حسابرسی نیز اظهار نخواهد شد.
۲۶ . گزارش بررسی اجمالی صورتهای مالی باید شامل اجزای اصلی زیر باشد:
الف ـ عنوان (شامل استقلال حسابرس، مثلا: گزارش بررسی اجمالی حسابرس مستقل).
ب ـ مخاطب گزارش.
پ ـ بند مقدمه شامل:
(۱) مشخص کردن عناوین صورتهای مالی مورد بررسی اجمالی.
(۲) مشخص کردن مسئولیت مدیریت واحد مورد رسیدگی و حسابرس.
ت ـ بند دامنه رسیدگی (توصیف نوع و ماهیت بررسی اجمالی) شامل:
(۱) اشاره به استاندارد حسابرسی مربوط به بررسی اجمالی صورتهای مالی.
(۲) تصریح این که بررسی اجمالی، اساسا به پرس‌وجو و اجرای روشهای تحلیلی محدود می‌شود.
(۳) تصریح این که حسابرسی، اجرا نشده است، روشهای اجرا شده، اطمینان کمتری را نسبت به حسابرسی فراهم می‌کند و نظر حرفه‌ای حسابرسی اظهار نمی‌شود.
ث ـ اظهار اطمینان محدود.
ج ـ تاریخ گزارش.
چ ـ نشانی حسابرس.
ح ـ امضای حسابرس.
نمونه‌ای از گزارشهای بررسی اجمالی در پیوستهای ۳ و ۴ ارائه شده است.
۲۷ . گزارش بررسی اجمالی باید حاوی یکی از موارد زیر باشد:
الف ـ این موضوع که حسابرس در جریان بررسی اجمالی خود به اطلاعاتی برخورد نکرده است که نشان دهد صورتهای مالی از تمام جنبه‌های بااهمیت طبق استانداردهای حسابداری به نحو مطلوب ارائه نشده است.
ب ـ تشریح موارد عدم رعایت استانداردهای حسابداری و در صورت امکان، تعیین آثار ریالی آنها بر صورتهای مالی، همراه با یکی از موارد زیر:
(۱) ارائه نظر مشروط در چارچوب اطمینان محدود.
(۲) ارائه نظر مردود، در صورتی که آثار موارد مزبور بر صورتهای مالی، اساسی باشد به نحوی که حسابرس نظر مشروط را برای نشان دادن گمراه‌کنندگی یا ماهیت ناقص صورتهای مالی، مناسب تشخیص ندهد.
پ ـ در صورت وجود محدودیت با اهمیت در دامنه رسیدگی، توصیف محدودیت مزبور همراه با یکی از موارد زیر:
(۱) اظهارنظر مشروط در چارچوب اطمینان محدود به دلیل تعدیلات احتمالی که در صورت رفع محدودیت، ممکن بود در صورتهای مالی ضرورت یابد.
(۲) عدم اظهار هرگونه اطمینان در صورتی که آثار احتمالی محدودیت مزبور بر صورتهای مالی، اساسی باشد به نحوی که هیچ اطمینانی نتواند اظهار شود.
۲۸ . حسابرس باید گزارش بررسی اجمالی را به تاریخ تکمیل کار، که بیانگر اجرای روشهای مربوط به رویدادهای واقع شده تا تاریخ مزبور است، تاریخگذاری کند. از آنجا که حسابرس نسبت به گزارش درباره صورتهای مالی تهیه و ارائه شده توسط مدیریت مسئولیت دارد نباید گزارش بررسی اجمالی خود را به تاریخی قبل‌از تاریخ تصویب صورتهای مالی توسط هیات مدیره، تاریخگذاری کند.
تاریخ اجرا
۲۹ . این استاندارد برای بررسی اجمالی صورتهای مالی که دوره مالی آن از اول فروردین ۱۳۷۸ و پس‌از آن شروع می‌شود، لازم‌الاجراست.
|
پیوست ۱
نمونه قرارداد
|
قـرارداد بـررسـی اجمالی صورتهای مالی
عطف به درخواست … (نام واحد مورد بررسی) … از این … (حسابرس) … برای بررسی اجمالی ترازنامه … (واحد مورد بررسی ) … به تاریخ … و صورتهای سود وزیان، سود (زیان)انباشته و جریان وجوه نقد آن برای سال / دوره مالی منتهی به تاریخ مزبور همراه با یادداشتهای توضیحی مربوط، این قرارداد بین … و … که از این پس به ترتیب “حسابرس” و “واحد مورد بررسی” نامیده می‌شوند با شرایط زیر منعقد می‌گردد.
موضوع قـرارداد
۱ . بررسی اجمالی صورتهای مالی یادشده در بالا با هدف اظهار اطمینان محدود درباره آنها.
تعهدات حسابرس
۲ . انجام موضوع قرارداد براساس استاندارد “بررسی اجمالی صورتهای مالی”.
۳ . بررسی اجمالی صورتهای مالی، به منزله حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی نیست، از این رو، نظر حرفه‌ای حسابرسی اظهار نخواهد شد.
۴ . اظهارنظر در چارچوب اطمینان محدود. اظهارنظر نسبت به صورتهای مالی در چارچوب اطمینان محدود براساس استاندارد بررسی اجمالی صورتهای مالی می‌تواند حسب مورد به صورت بدون بند توضیحی ، مشروط ، مردود یا عدم اظهارنظر باشد. نمونه گزارش بررسی اجمالی صورتهای مالی بدون بند توضیحی به شرح پیوست است (رجوع شود به پیوست شماره ۳ این استاندارد).
۵ . بررسی اجمالی صورتهای مالی، نمی‌تواند برای مقاصد کشف و افشای اشتباهات و اَعمال غیر قانونی یا سایر تخلفات، مانند تقلب یا اختلاس، قابل اتکا باشد؛ هر چند در صورت برخورد با این گونه موارد، موضوع به واحد مورد بررسی گزارش خواهد شد.
تعهدات واحد مورد بررسی
۶ . تهیه و ارائه صورتهای مالی تایید و امضا شده توسط مدیریت واحد مورد بررسی حداکثر تا … (تاریخ …/ مدت … پس از تاریخ ترازنامه ) … . تهیه وارائه صورتهای مالی مطلوب مستلزم حفظ و نگهداری مدارک کافی حسابداری، استقرار و اعمال کنترلهای داخلی مناسب، انتخاب و بکارگیری اصول و روشهای مناسب حسابداری شامل حفاظت از داراییهای واحد مورد بررسی توسط مدیریت است.
تبصره : صورتهای مالی عبارت است از ترازنامه و صورتهای سود و زیان، سود (زیان) انباشته و جریان وجوه نقد و یادداشتهای توضیحی همراه، حاوی افشای کافی طبق استانداردهای حسابداری.
۷ . ارائه کلیه اطلاعات، اسناد، مدارک و دفاتر(دستی و یا کامپیوتری ) مورد نیاز برای اجرای روشهای بررسی اجمالی.
۸ . ارائه تاییدیه‌ای توسط مدیریت واحد مورد بررسی درباره اطلاعاتی که در ارتباط با بررسی اجمالی صورتهای مالی یاد شده دربالا به حسابرس داده می‌شود.
۹ . تامین محل کار، امکانات و تسهیلات مناسب و همچنین، همکاری کارکنان واحد مورد بررسی در تهیه و ارائه صورتهای ریز و جداول تفصیلی مورد نیاز برای اجرای هرچه بهتر روشهای بررسی اجمالی.
۱۰ . پرداخت بموقع صورتحسابهای حق‌الزحمه.
حـق‌الـزحمـه
۱۱ . مبنای تعیین حق‌الزحمه، مدت کارکرد حسابرسان مامور انجام کار است که متناسب با پیشرفت کار، صورتحساب می‌شود. حق‌الزحمه ساعتی هریک از حسابرسان بر حسب تجربه و مهارت و در نتیجه، میزان مسئولیتی که به عهده دارند، متفاوت است. طبق بررسیهای به عمل آمده، حق‌الزحمه، شامل حق‌الزحمه ساعات کار مستقیم، سایر هزینه‌های مستقیم (ازقبیل هزینه‌های فوق‌العاده ماموریت خارج از مرکز و ایاب و ذهاب) و سربار قابل تخصیص، در مجموع به میزان … ریال براورد می‌شود.
سـایـر مـوارد
۱۲ . این قرارداد از تاریخ مبادله تا … اعتبار دارد.
۱۳ . هرگونه اختلاف طرفین قرارداد در اجرای مفاد آن، از طریق هیاتی سه نفره متشکل از نماینده واحد مورد رسیدگی، نماینده حسابرس و یک شخص مورد قبول دو طرف، حل و فصل خواهد شد.
۱۴ . این قرارداد در ۱۴ ماده و یک تبصره و در ۲ نسخه که هر دو نسخه در حکم واحد است، تنظیم و در تاریخ … به امضای طرفین قرارداد رسیده است.
واحد مورد رسیدگی حسابرس
پیوست ۲
نمونه تفصیلی روشهای مورد استفاده در بررسی اجمالی صورتهای مالی
۱ . پرس‌وجو و روشهای تحلیلی لازم برای بررسی اجمالی صورتهای مالی را قضاوت حرفه‌ای حسابرس تعیین می‌کند. روشهای زیر تنها با هدف ارائه نمونه تهیه شده است و همه آنها لزوما در هر بررسی بکار نمی‌رود. هدف این پیوست، ارائه یک برنامه یا چک لیست استاندارد برای اجرای بررسی اجمالی نیست.
کلیات
۲ . در مورد شرایط و دامنه کار با مدیریت واحد مورد بررسی و اعضای گروه بررسی اجمالی، مذاکره کنید.
۳ . قراردادی حاوی شرایط و دامنه کار، تنظیم کنید.
۴ . شناختی از فعالیتهای تجاری واحد مورد بررسی و سیستم ثبت رویدادهای مالی و تهیه صورتهای مالی آن، کسب کنید.
۵ . در مورد کامل، بموقع و مجاز بودن ثبت رویدادهای مالی، پرس‌وجو کنید.
۶ . تراز آزمایشی را دریافت کنید و از مطابقت آن با دفتر کل و صورتهای مالی، اطمینان یابید.
۷ . نتایج حسابرسی و بررسی اجمالی صورتهای مالی دوره‌های گذشته (شامل تعدیلات حسابداری حاصل از آنها) را ارزیابی کنید.
۸ . درباره هرگونه تغییر عمده در واحد مورد بررسی نسبت به سال گذشته (مانند تغییرات در مالکیت یا ساختار سرمایه‌ای آن) پرس‌وجو کنید.
۹ . درباره رویه‌های حسابداری واحد مورد بررسی، پرس‌وجو و موارد زیر را در مورد آنها، ارزیابی کنید:
الف ـ انطباق با استانداردهای حسابداری.
ب ـ مناسب بودن نحوه بکارگیری آنها.
پ ـ یکنواختی در بکارگیری آنها و در غیر این‌صورت، ارزیابی چگونگی افشای هرگونه تغییر در رویه های مزبور.
۱۰ . صورتجلسات مجامع عمومی، هیات مدیره و کمیته‌های اصلی آن را به منظور آگاهی از موضوعات حایز اهمیت از لحاظ بررسی اجمالی صورتهای مالی، مطالعه کنید.
۱۱ . درباره چگونگی انعکاس آثار مالی مصوبات مجامع عمومی، هیات مدیره یا جلسات مشابه آن در صورتهای مالی، پرس‌وجو کنید.
۱۲ . درباره وجود معاملات با اشخاص وابسته، چگونگی به حساب گرفتن این گونه معاملات و افشای مناسب آنها، پرس‌وجو کنید.
۱۳ . درباره بدهیهای احتمالی و تعهدات واحد مورد بررسی، پرس‌وجو کنید.
۱۴ . درباره طرحهای واگذاری داراییها یا قسمتهای عمده واحد مورد بررسی، پرس‌وجو کنید.
۱۵ . نسخه‌ای از صورتهای مالی واحد مورد بررسی را دریافت و درباره آنها با مدیریت، مذاکره کنید.
۱۶ . کفایت افشا در صورتهای مالی و مناسب بودن طبقه‌بندی و نحوه ارائه آنها را ارزیابی کنید.
۱۷ . اقلام منعکس در صورتهای مالی دوره جاری را با اقلام مقایسه‌ای دوره‌های گذشته و در صورت وجود بودجه‌ها و پیش‌بینی‌های مالی، با آنها نیز مقایسه کنید.
۱۸ . علل هرگونه نوسان یا عدم یکنواختی غیرعادی موجود در صورتهای مالی را از مدیریت واحد مورد بررسی، جویا شوید.
۱۹ . آثار هریک از اشتباهات اصلاح نشده را به تنهایی یا در مجموع، ارزیابی کنید. توجه مدیریت را به اشتباهات مزبور جلب و آثار اشتباهات اصلاح نشده را بر گزارش بررسی اجمالی، تعیین کنید.
۲۰ . تاییدیه مدیران را دریافت کنید.
وجوه نقد
۲۱ . صورتهای مغایرت بانکی را دریافت و درباره اقلام باز قدیمی یا غیرعادی از کارکنان مربوط، پرس‌وجو کنید.
۲۲ . در مورد نقل و انتقالات بین حسابهای بانکی چند روز پیش و چند روز پس از تاریخ دوره مورد بررسی، پرس‌وجو کنید.
۲۳ . درباره وجود هرگونه محدودیت استفاده از وجوه نقد واحد مورد بررسی، پرس‌وجو کنید.
مطالبات
۲۴ . درباره روشهای شناسایی و ثبت مطالبات تجاری، پرس‌وجو کنید.
۲۵ . صورت ریز مطالبات را دریافت کنید و از مطابقت جمع آن با تراز آزمایشی، اطمینان یابید.
۲۶ . توضیحات لازم را درباره نوسانات عمده در مطالبات نسبت به دوره‌های گذشته یا مبالغ پیش‌بینی شده، از مدیریت دریافت و ارزیابی کنید.
۲۷ . جدول تجزیه و تحلیل سنی حسابهای دریافتنی تجاری را دریافت کنید. درباره دلیل یا دلایل وجود حسابهای غیرعادی عمده، حسابهای دارای مانده بستانکار یا سایر مانده‌های غیرعادی و همچنین، قابلیت وصول حسابهای دریافتنی، پرس‌وجو کنید.
۲۸ . درباره طبقه‌بندی مطالبات در صورتهای مالی، شامل تفکیک و طبقه‌بندی مانده‌های غیر جاری، حسابهای با مانده بستانکار، مطالبات از سهامداران، مدیران و سایر اشخاص وابسته، با مدیریت مذاکره کنید.
۲۹ . درباره روش شناسایی حسابهایی که به دشواری وصول می‌شود و چگونگی ایجاد ذخیره برای مطالبات مشکوک‌الوصول، پرس‌وجو و منطقی بودن ذخیره مزبور را بررسی کنید.
۳۰ . درباره در گرو بودن مطالبات، پرس‌وجو کنید.
۳۱ . درباره روشهای مورد استفاده برای اجرای درست آزمون انقطاع زمانی معاملات فروش و برگشت از فروش، پرس‌وجو کنید.
۳۲ . درباره مانده‌های بدهکار ناشی از مواد وکالای امانی نزد دیگران و همچنین، در صورت وجود چنین مانده‌هایی، درباره ثبتهای اصلاحی لازم برای منظور کردن مواد و کالای مزبور به حساب موجودیها، پرس‌وجو کنید.
۳۳ . در مورد هرگونه اعلامیه بستانکار قابل ملاحظه (ناشی از برگشت از فروش و تخفیفات) مربوط به درآمدهای ثبت شده که پس از تاریخ ترازنامه صادر شده است و تامین ذخیره کافی از این بابت، پرس‌وجوکنید.
موجودیهای مواد و کالا
۳۴ . صورت ریز موجودیهای مواد و کالا را دریافت کنید و از موارد زیر اطمینان یابید:
الف ـ مطابقت جمع صورت مزبور با تراز آزمایشی.
ب ـ تهیه شدن صورت مزبور براساس شمارش موجودیها.
۳۵ . درباره روش شمارش موجودیهای مواد وکالا، پرس‌وجو کنید.
۳۶ . چنانچه شمارش موجودیها در تاریخ ترازنامه انجام نشده باشد، درباره موارد زیر پرس‌وجو کنید:
الف ـ استفاده‌‌کردن یا نکردن واحد مورد بررسی از سیستم ثبت دایمی موجودیها و مقایسه متناوب مقادیرمنعکس در مدارک موجودیها با مقادیر موجود.
ب ـ وجود و استفاده از سیستم بهای تمام‌شده (حسابداری صنعتی) جامع و حصول اطمینان از تامین اطلاعات مورد نیاز توسط آن.
۳۷ . درباره تعدیلات انجام شده ناشی از آخرین شمارش موجودیها، با مدیریت مذاکره کنید.
۳۸ . درباره روشهای مورد استفاده برای کنترل انقطاع زمانی و گردش کالا، در جریان شمارش موجودیها، پرس‌وجو کنید.
۳۹ . درباره مبانی ارزشیابی هر گروه از موجودیها و به ویژه حذف سود بین شعب، پرس‌وجو کنید. درباره ارزشیابی موجودیها طبق قاعده اقل بهای تمام‌شده یا قیمت بازار نیز پرس‌وجو کنید.
۴۰ . یکنواختی کاربرد روشهای ارزشیابی موجودیها را شامل روشهای تخصیص مواد اولیه، دستمزد مستقیم و سربار، ارزیابی کنید.
۴۱ . مبالغ گروه‌های اصلی موجودیها را با اقلام مشابه سال گذشته و مبالغ پیش‌بینی شده برای سال جاری مقایسه و درباره نوسانات و اختلافات عمده، پرس‌وجو کنید.
۴۲ . نسبت گردش موجودیهای سال جاری را با سالهای گذشته، مقایسه کنید.
۴۳ . درباره روشهای تشخیص موجودیهای کم گردش و ناباب و ارزشیابی این اقلام براساس قیمت بازار، پرس‌وجو کنید.
۴۴ . درباره وجود اقلام امانی در انبار و در صورت وجود چنین اقلامی، درباره ثبتهای اصلاحی لازم برای خارج کردن این اقلام از موجودیها، پرس‌وجو کنید.
۴۵ . در مورد هرگونه موجودیهای کالای در رهن، نگهداری شده در محلهای دیگر یا امانی نزد دیگران، پرس‌وجو کنید و مطمئن شوید که این گونه اقلام، به درستی به حساب گرفته شده است.
سرمایه‌گذاریها (شامل شرکتهای وابسته و اوراق بهادار قابل دادوستد)
۴۶ . صورت ریز سرمایه‌گذاریها را به تاریخ ترازنامه دریافت و آن را با تراز آزمایشی، مطابقت کنید.
۴۷ . درباره رویه‌های حسابداری استفاده شده در مورد سرمایه‌گذاریها، پرس‌وجو کنید.
۴۸ . درباره ارزش ثبت شده سرمایه‌گذاریها، پرس‌وجو و هرگونه مسئله مربوط به قابلیت بازیافت آنها را ارزیابی کنید.
۴۹ . درستی نحوه به حساب گرفتن سود وزیان حاصل از فروش و درآمد سرمایه‌گذاریها را ارزیابی کنید.
۵۰ . درباره چگونگی طبقه‌بندی سرمایه‌گذاریها به بلند مدت و کوتاه مدت، پرس‌وجو کنید.
داراییهای ثابت و استهلاک
۵۱ . جدول داراییهای ثابت حاوی بهای تمام‌شده و استهلاک انباشته را دریافت و با تراز آزمایشی، مطابقت کنید.
۵۲ . درباره روشهای استهلاک و تمیز مخارج سرمایه‌ای از مخارج جاری، پرس‌وجو کنید. هرگونه احتمال کاهش با اهمیت و دایمی در ارزش داراییها را ارزیابی کنید.
۵۳ . درباره داراییهای ثابت اضافه و یا فروخته شده طی دوره و چگونگی به حساب گرفتن سود و زیان حاصل از فروش یا کنارگذاری آنها، با مدیریت گفتگو و در مورد منظور شدن کلیه این گونه معاملات در حسابها، پرس‌وجو کنید.
۵۴ . درباره یکنواختی نرخها وروشهای استهلاک داراییها پرس‌وجو و هزینه استهلاک سال جاری را با سالهای گذشته، مقایسه کنید.
۵۵ . درباره حقوق اشخاص ثالث نسبت به داراییهای ثابت، پرس‌وجوکنید.
۵۶ . درباره انعکاس درست (طبق استانداردهای حسابداری) قراردادهای اجاره بلند مدت در صورتهای مالی، با مدیریت مذاکره کنید.
پیش‌پرداختها، داراییهای نامشهود و سایر داراییها
۵۷ . جدولی حاوی نوع و ماهیت این گونه حسابها را دریافت و درباره قابلیت بازیافت آنها، با مدیریت مذاکره کنید.
۵۸ . درباره مبانی ثبت این‌گونه حسابها و روشهای مورد استفاده برای استهلاک آنها، پرس‌وجو کنید.
۵۹ . حسابهای هزینه مربوط را با اقلام مشابه سالهای گذشته مقایسه و درباره مغایرات عمده، با مدیریت مذاکره کنید.
۶۰ . درباره طبقه‌بندی این‌گونه حسابها به بلندمدت و کوتاه‌مدت، با مدیریت مذاکره کنید.
تسهیلات دریافتی
۶۱ . جدول تسهیلات دریافتی را دریافت و با تراز آزمایشی، مطابقت کنید.
۶۲ . درباره تسهیلات دریافتی که احتمالا برخی مفاد قرارداد آنها رعایت نشده است، اقدامات مدیریت نسبت به آنها و انجام شدن اصلاحات لازم در صورتهای مالی، پرس‌وجو کنید.
۶۳ . معقول بودن هزینه تسهیلات دریافتی را نسبت به مانده آن تسهیلات ارزیابی کنید.
۶۴ . در مورد وثیقه‌دار بودن تسهیلات دریافتی، پرس‌وجو کنید.
۶۵ . درباره طبقه‌بندی تسهیلات دریافتی به کوتاه‌مدت و بلندمدت، پرس‌وجو کنید.
حسابها و اسناد پرداختنی تجاری
۶۶ . درباره روشهای شناسایی و ثبت حسابها و اسناد پرداختنی تجاری، پرس‌وجو کنید.
۶۷ . توضیحات لازم را درباره نوسانات عمده در مانده حسابها و اسناد پرداختنی نسبت به دوره‌های گذشته یا نسبت به مبالغ پیش‌بینی شده، از مدیریت دریافت و ارزیابی کنید.
۶۸ . صورت ریز حسابها و اسناد پرداختنی را دریافت کنید و از مطابقت جمع آن با تراز آزمایشی، اطمینان یابید.
۶۹ . درباره تطبیق دادن مانده‌ها با صورت وضعیتهای بستانکاران، پرس‌وجو و مانده‌های مزبور را با مانده‌های دوره گذشته، مقایسه کنید. نسبت بدهیهای تجاری سال جاری را با سال گذشته، مقایسه کنید.
۷۰ . احتمال وجود بدهیهای عمده ثبت نشده را ارزیابی کنید.
۷۱ . درباره چگونگی افشای جداگانه مانده بدهی به سهامداران، مدیران و سایر اشخاص وابسته، پرس‌وجو کنید.
بدهیهای ناشی از هزینه‌های تحقق یافته و بدهیهای احتمالی
۷۲ . صورت ریز بدهیهای ناشی از هزینه‌های تحقق یافته را دریافت و مانده آن را با تراز آزمایشی، مطابقت کنید.
۷۳ . مانده‌های با اهمیت هزینه‌های مربوط را با حسابهای مشابه سال قبل، مقایسه کنید.
۷۴ . در مورد مجوز ثبت این گونه اقلام، شرایط تسویه، میزان رعایت شرایط مزبور، وثایق و چگونگی طبقه‌بندی آنها، پرس‌وجو کنید.
۷۵ . درباره روشهای تعیین این گونه اقلام، پرس‌وجو کنید.
۷۶ . درباره نوع و ماهیت مبالغ تشکیل‌دهنده بدهیهای احتمالی وتعهدات، پرس‌وجو کنید.
۷۷ . درباره بدهیهای ناشی از هزینه‌های تحقق یافته و بدهیهای احتمالی که در حسابها ثبت نشده است، پرس‌وجوکنید. در صورت وجود این گونه اقلام، درباره ضرورت تامین ذخیره یا لزوم افشای آنها در صورتهای مالی، با مدیریت مذاکره کنید.
مالیات بردرآمد و سایر مالیاتها
۷۸ . درباره هرگونه رویدادی، شامل اعتراض به مالیات تشخیص شده، که می‌تواند اثر با اهمیتی بر مالیات پرداختنی واحد مورد رسیدگی داشته باشد، از مدیریت پرس‌وجو کنید.
۷۹ . مالیات بردرآمد واحد مورد رسیدگی را با توجه به درآمدهای آن، ارزیابی کنید.
۸۰ . درباره کفایت ذخیره مالیات بردرآمد واحد مورد رسیدگی، برای سال مورد رسیدگی و سالهای قبل از آن، از مدیریت پرس‌وجو کنید.
رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه
۸۱ . آخرین صورتهای مالی میان دوره‌ای را از مدیریت دریافت و با صورتهای مالی مورد بررسی یا صورتهای مالی دوره‌های گذشته، مقایسه کنید.
۸۲ . درباره رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه که آثار با اهمیتی بر صورتهای مالی مورد بررسی دارد و به ویژه موارد زیر، پرس‌وجو کنید:
الف ـ هرگونه تعهد با اهمیت یا ابهام ایجاد شده پس از تاریخ ترازنامه.
ب ـ هرگونه تغییر قابل ملاحظه در سرمایه، بدهیهای بلندمدت یا سرمایه در گردش تا تاریخ پرس‌وجو.
پ ـ هرگونه تعدیل غیرعادی انجام شده طی دوره زمانی بین تاریخ ترازنامه و تاریخ پرس‌وجو. دراین‌باره ضرورت تعدیل صورتهای مالی یا افشا در آنها را نیز ارزیابی کنید.
۸۳ . صورتجلسات مجامع عمومی، هیات مدیره و کمیته‌های مربوط را برای دوره پس از تاریخ ترازنامه، دریافت و مطالعه کنید.
دعاوی حقوقی
۸۴ . درباره هرگونه دعوای حقوقی در جریان و یا در شرف طرح علیه واحد مورد رسیدگی، پرس‌وجو و آثار آنها را بر صورتهای مالی، بررسی کنید.
حقوق صاحبان سرمایه
۸۵ . صورت ریز کلیه ثبتهای انجام‌شده مربوط به حسابهای تشکیل‌دهنده حقوق صاحبان سرمایه را، شامل افزایش یا کاهش سرمایه وسود سهام، دریافت و آن را ارزیابی کنید.
۸۶ . درباره وجود هرگونه محدودیت در توزیع سود انباشته (اندوخته‌ها) یا سایر حسابهای تشکیل‌دهنده حقوق صاحبان سرمایه، پرس‌وجو کنید.
عملیات
۸۷ . نتایج عملیات را با نتایج دوره‌های مشابه گذشته و مبالغ پیش‌بینی شده برای دوره جاری، مقایسه و درباره مغایرات عمده، با مدیریت مذاکره کنید.
۸۸ . درباره چگونگی شناسایی و به حساب گرفتن فروشها و هزینه‌های عمده در دوره‌های مربوط، با مدیریت مذاکره کنید.
۸۹ . اقلام غیر مترقبه وغیرعادی را مورد توجه قرار دهید.
۹۰ . ارتباط بین اقلام مربوط به حسابهای درآمد را مورد توجه قرار دهید، درباره آنها با مدیریت مذاکره، و منطقی بودن ارتباطات مزبور را با توجه به ارتباطات مشابه در دوره‌های گذشته و سایر اطلاعات در دسترس، ارزیابی کنید.
پیوست ۳
|
نمونه گزارش استاندارد بررسی اجمالی صورتهای مالی
گزارش بررسی اجمالی حسابرس مستقل
به:
ترازنامه شرکت نمونه در تاریخ ۳۱ شهریور ××۱۳ و صورتهای سود و زیان و جریان وجوه نقد آن برای سال مالی منتهی به تاریخ مزبور همراه با یادداشتهای توضیحی ۱ تا … پیوست که توسط هیات‌مدیره تهیه و تایید شده، مورد بررسی اجمالی این موسسه قرار گرفته است. مسئولیت صورتهای مالی با هیات‌مدیره شرکت و مسئولیت این موسسه، صدور گزارش درباره صورتهای مالی مزبور براساس بررسی اجمالی انجام شده، است.
بررسی اجمالی این موسسه براساس استاندارد ”بررسی اجمالی صورتهای مالی“ انجام گرفته است. رعایت استاندارد مزبور مستلزم برنامه‌ریزی و اجرای بررسی اجمالی به گونه‌ای است که از نبود هر گونه تحریف بااهمیت در صورتهای مالی، اطمینانی محدود به دست آید. بررسی اجمالی، اساساً شامل پرس‌وجو از کارکنان شرکت و بکارگیری روشهای تحلیلی نسبت به اطلاعات مالی است. دامنه بررسی اجمالی بمراتب محدودتر از رسیدگیهای منطبق بر استانداردهای حسابرسی است که هدف آن، اظهارنظر حرفه‌ای درباره صورتهای مالی به عنوان یک مجموعه واحد است و از این‌رو، این موسسه نیز چنین نظر حرفه‌ای اظهار نمی‌کند.
براساس بررسی اجمالی انجام شده، این موسسه به مواردی که حاکی از عدم ارائه مطلوب صورتهای مالی یادشده در بالا، از تمام جنبه‌های بااهمیت، طبق استانداردهای حسابداری باشد، برخورد نکرده است.
تاریخ موسسه حسابرسی نمونه …
پیوست ۴
|
نمونه‌هایی از گزارشهای تعدیل شده بررسی اجمالی صورتهای مالی
نظر مشروط، به دلیل انحراف از استانداردهای حسابداری
گزارش بررسی اجمالی حسابرس مستقل
به:
ترازنامه شرکت نمونه در تاریخ ۳۱ شهریور ××۱۳ و صورتهای سود و زیان و جریان وجوه نقد آن برای سال مالی منتهی به تاریخ مزبور همراه با یادداشتهای توضیحی ۱ تا … که توسط هیات‌مدیره تهیه وتاییدشده، مورد بررسی اجمالی این موسسه قرار گرفته است. مسئولیت صورتهای مالی، با هیات‌مدیره شرکت و مسئولیت این موسسه، صدور گزارش درباره صورتهای مالی مزبور براساس بررسی اجمالی انجام شده، است.
بررسی اجمالی این موسسه براساس استاندارد ”بررسی اجمالی صورتهای مالی“ انجام گرفته است. رعایت استاندارد مزبور مستلزم برنامه‌ریزی و اجرای بررسی اجمالی به گونه‌ای است که از نبود هر گونه تحریف با اهمیت در صورتهای مالی، اطمینانی محدود به دست آید. بررسی اجمالی، اساساً شامل پرس‌وجو از کارکنان شرکت و بکارگیری روشهای تحلیلی نسبت به اطلاعات مالی است. دامنه بررسی اجمالی بمراتب محدودتر از رسیدگیهای منطبق بر استانداردهای حسابرسی است که هدف آن، اظهارنظر حرفه‌ای درباره صورتهای مالی به عنوان یک مجموعه واحد است و از این‌رو، این موسسه نیز چنین نظر حرفه‌ای اظهار نمی‌کند.
بنا به اظهار مدیریت، موجودی مواد و کالای شرکت به بهای تمام شده در صورتهای مالی منعکس شده که بیش از ارزش بازار آنهاست. محاسبات مدیریت که توسط این موسسه نیز بررسی اجمالی شده است، نشان می‌دهد در صورت اعمال قاعده اقل بهای تمام‌شده و ارزش بازار، در رعایت استانداردهای حسابداری، موجودی مواد و کالا مبلغ … میلیون ریال و سود خالص، مبلغ … میلیون ریال کاهش می‌یافت.
براساس بررسی اجمالی انجام شده، به استثنای آثار مورد مشروح در بالا، این موسسه به مواردی که حاکی از عدم ارائه مطلوب صورتهای مالی یاد شده در بالا از تمام جنبه‌های بااهمیت، طبق استانداردهای حسابداری باشد، برخورد نکرده است.
تاریخ موسسه حسابرسی نمونه …
نظر مردود، به دلیل انحراف از استانداردهای حسابداری
|
گزارش بررسی اجمالی حسابرس مستقل
به:
ترازنامه شرکت نمونه در تاریخ ۳۱ شهریور ××۱۳ و صورتهای سود و زیان و جریان وجوه نقد آن برای سال مالی منتهی به تاریخ مزبور همراه با یادداشتهای توضیحی ۱ تا … که توسط هیات‌مدیره تهیه و تاییدشده، مورد بررسی اجمالی این موسسه قرار گرفته است. مسئولیت صورتهای مالی، با هیات‌مدیره شرکت و مسئولیت این موسسه، صدور گزارش درباره صورتهای مالی براساس بررسی اجمالی انجام شده، است.
بررسی اجمالی این موسسه براساس استاندارد ”بررسی اجمالی صورتهای مالی“ انجام گرفته است. رعایت استاندارد مزبور مستلزم برنامه‌ریزی و اجرای بررسی اجمالی به گونه‌ای است که از نبود هر گونه تحریف با اهمیت در صورتهای مالی، اطمینانی محدود به دست آید. بررسی‌اجمالی، اساساً شامل پرس‌وجو از کارکنان شرکت و بکارگیری روشهای تحلیلی نسبت به اطلاعات مالی است. دامنه بررسی اجمالی بمراتب محدودتر از رسیدگیهای منطبق بر استانداردهای حسابرسی است که هدف آن، اظهارنظر حرفه‌ای درباره صورتهای مالی به عنوان یک مجموعه واحد است و ازاین‌رو، این موسسه نیز چنین نظر حرفه‌ای اظهار نمی‌کند.
همان‌گونه که در یادداشت توضیحی شماره ×× همراه صورتهای مالی تشریح شده است، شرکت نمونه آثار ناشی از قرارداد اجاره به شرط تملیک داراییهای ثابت خود را در صورتهای مالی پیوست منظور نکرده است. چنانچه این آثار در رعایت استانداردهای حسابداری به حساب گرفته می‌شد، داراییهای ثابت معادل مبلغ … میلیون ریال و بدهیهای بلند مدت معادل مبلغ … میلیون ریال افزایش و سود انباشته معادل مبلغ … میلیون ریال و سود خالص سال نیز معادل مبلغ … میلیون ریال کاهش می‌یافت.
براساس بررسی اجمالی انجام شده، به دلیل آثار اساسی موضوع مندرج در بند بالا، صورتهای مالی مورد بررسی، وضعیت مالی شرکت نمونه در تاریخ ۳۱ شهریور ××۱۳ و نتایج عملیات و جریان وجوه نقد آن را برای سال مالی منتهی به تاریخ مزبور طبق استانداردهای حسابداری به نحو مطلوب نشان نمی‌دهد.
تاریخ موسسه حسابرسی نمونه …
استاندارد بررسی اجمالی ۲۴۱۰، ”بررسی اجمالی اطلاعات مالی میان دوره‌ای توسط حسابرس مستقل واحد تجاری“
منبع:سازمان حسابرسی
